Kanser, vücudumuzdaki hücrelerin kontrolsüz bir şekilde çoğalmasıyla ortaya çıkan bir hastalıktır. Normalde, vücudumuzdaki hücreler büyür, bölünür ve ölür. Bu süreç, vücudumuzun sağlıklı kalmasını ve gerektiğinde kendini onarmasını sağlar. Ancak kanser hücreleri bu normal döngüyü takip etmez. Bunun yerine, kontrolsüz bir şekilde çoğalmaya devam ederler ve zamanla tümör adı verilen bir kitle oluşturabilirler.
Kanser Türleri:
Yüzden fazla kanser türü vardır ve her biri farklı davranır. Kanser türleri genellikle etkilenen hücrelerin türüne göre adlandırılır. Örneğin:
- Karsinomlar: Vücudun iç organlarını ve dış yüzeylerini kaplayan hücrelerden kaynaklanır. En yaygın kanser türüdür. Akciğer kanseri, meme kanseri, prostat kanseri ve kolon kanseri örnek olarak verilebilir.
- Sarkomlar: Kemik, kıkırdak, kas, yağ ve bağ dokularını oluşturan hücrelerden kaynaklanır.
- Lösemi: Kemik iliğinde başlayan ve kan hücrelerini etkileyen kanser türüdür.
- Lenfoma: Lenfatik sistemde başlayan ve bağışıklık sistemini etkileyen kanser türüdür.
- Beyin tümörleri: Beyin veya omurilikte başlayan tümörlerdir.
Kansere Neden Olan Faktörler:
Kanserin kesin nedeni her zaman bilinmese de, hastalığın gelişim riskini artırabilecek bir dizi faktör belirlenmiştir. Bunlar arasında:
- Yaş: Kanser riski yaşla birlikte artar.
- Genetik: Ailede kanser öyküsü olan kişilerde kanser gelişme riski daha yüksek olabilir.
- Tütün kullanımı: Sigara içmek akciğer kanseri, ağız kanseri, mesane kanseri ve diğer birçok kanser türü riskini artırır.
- Alkol kullanımı: Aşırı alkol kullanımı ağız kanseri, karaciğer kanseri, meme kanseri ve diğer kanser türleri riskini artırır.
- Sağlıksız beslenme: Düşük meyve ve sebze tüketimi ve yüksek yağlı, işlenmiş gıdalarla beslenme kanser riskini artırabilir.
- Hareketsizlik: Düzenli fiziksel aktivite eksikliği kanser riskini artırabilir.
- Güneş ışığına maruz kalma: Aşırı güneşe maruz kalma cilt kanseri riskini artırır.
- Bazı virüsler ve bakteriler: HPV virüsü rahim ağzı kanserine, hepatit B ve C virüsleri karaciğer kanserine neden olabilir.
- Bazı kimyasallar ve radyasyon: Asbest, benzen ve radyasyon gibi bazı kimyasallara maruz kalmak kanser riskini artırabilir.
Kanser Belirtileri:
Kanser belirtileri, kanserin türüne, bulunduğu yere ve yayılıp yayılmadığına bağlı olarak değişebilir. Ancak, yaygın görülen bazı belirtiler şunlardır:
- İyileşmeyen yaralar veya ülserler
- Sıradışı kanama veya akıntı
- Kalınlaşma veya yumru
- Ses kısıklığı veya kalıcı öksürük
- Yutma güçlüğü
- Benlerde değişiklik
- Açıklanamayan kilo kaybı veya iştahsızlık
- Kalıcı yorgunluk
- Kalıcı ağrı
Kanser Tanısı:
Kanser tanısı koymak için doktorunuz tıbbi geçmişinizi sorgulayacak, fizik muayene yapacak ve aşağıdaki gibi testler isteyebilir:
- Kan testleri
- Görüntüleme testleri (röntgen, BT taraması, MRI)
- Biyopsi (şüpheli dokudan örnek alınması)
Kanser Tanısı Nasıl Konur?
Kanser tanısı, belirtilere ve bulgulara dayanarak şüphelenilen bir hastalığın, tıbbi testler ve tetkiklerle doğrulanması sürecidir. Tanı süreci genellikle şu aşamalardan oluşur:
- Anamnez ve Fizik Muayene: Doktorunuz, tıbbi geçmişinizi, aile geçmişinizi, yaşadığınız belirtileri ve risk faktörlerinizi detaylı bir şekilde sorgulayacaktır. Ardından fizik muayene yaparak genel sağlık durumunuzu değerlendirecektir.
- Görüntüleme Testleri: Kanser şüphesi durumunda, tümörün yerini ve boyutunu belirlemek için görüntüleme testleri istenir. Bu testler arasında röntgen, ultrason, bilgisayarlı tomografi (BT), manyetik rezonans görüntüleme (MR) ve PET taraması yer alır.
- Laboratuvar Testleri: Kan, idrar veya diğer vücut sıvılarının analiz edilmesiyle yapılan laboratuvar testleri, kanser hücrelerinin varlığını veya vücuttaki organ hasarını gösterebilir. Tümör belirteçleri, genetik testler ve biyopsi örneklerinin incelenmesi de laboratuvar ortamında gerçekleştirilir.
- Biyopsi: Kesin tanı için genellikle biyopsi yapılması gerekir. Biyopsi, şüpheli dokudan veya hücrelerden örnek alınarak mikroskop altında incelenmesidir. Bu inceleme, kanserin varlığını, türünü ve evresini belirlemede yardımcı olur.
Kanser Tedavisi:
Kanser tedavisi, kanserin türüne, evresine (ne kadar yayıldığına) ve hastanın genel sağlık durumuna bağlı olarak değişir. Tedavi seçenekleri şunlardır:
- Cerrahi: Tümörü çıkarmak için yapılan ameliyat.
- Kemoterapi: Kanser hücrelerini öldürmek için ilaç kullanımı.
- Radyoterapi: Kanser hücrelerini öldürmek için yüksek enerjili ışınlar kullanımı.
- İmmünoterapi: Bağışıklık sisteminin kansere karşı savaşma yeteneğini artıran tedaviler.
- Hedefe yönelik tedavi: Kanser hücrelerindeki belirli molekülleri hedef alan ilaçlar.
Kanserden Korunma:
Kanserden korunmak için yapabileceğiniz birçok şey vardır:
- Sigara içmeyin.
- Alkolü sınırlayın.
- Sağlıklı beslenin.
- Düzenli egzersiz yapın.
- Güneşten korunun.
- Kanser taramalarına gidin.
Sonuç:
Kanser ciddi bir hastalıktır, ancak erken teşhis ve tedavi ile birçok kanser türü tedavi edilebilir. Yukarıda belirtilen belirtilerden herhangi birini yaşarsanız, derhal doktorunuza başvurun. Sağlığınızla ilgili endişelerinizi doktorunuzla görüşmek, erken teşhis ve tedavi şansını artırabilir.
